Zağnos Paşa mı, İsmet İnönü mü?
Balıkesir son günlerde tarih üzerinden yürüyen bir tartışmayla çalkalanıyor.
Şehrin hafızasında derin bir yer edinmiş, adı Balıkesir ile özdeşleşmiş Zağnos Paşa’nın etrafındaki meydanın adının “İsmet İnönü Meydanı” olarak değiştirilmesi için CHP’li meclis üyeleri tarafından verilen önerge, şehirde ciddi bir gerilime neden oldu.
Oysa tartışmanın gölgesinde kalan asıl mesele, Balıkesir’in kurucu unsurlarından biri olan Zağnos Paşa’nın kim olduğu…
Fatih Sultan Mehmet’in lalası, Fatih Sultan Mehmet Han döneminde devletin en etkili isimlerinden biri olan Zağnos Paşa, siyasi çekişmeler nedeniyle iki kez Balıkesir’e sürgün edildi. İlki 1444–1452 yılları arasında, ikincisi ise 1456’da Belgrad kuşatmasının başarısızlığının ardından…
Sürgünde geçen bu yıllar, Balıkesir’in bugün bile taşıdığı izleri oluşturdu. 1461’de yaptırdığı ve kendi adıyla anılan Zağnos Paşa Camii, şehrin en önemli tarihî miraslarından biri oldu. Zağnos Paşa, 1469’da 43 yaşında vefat ettiğinde de bu caminin bahçesine defnedildi.
Bugün Balıkesir’in kalbinde yer alan, halk arasında zaten “Zağnos Paşa Meydanı” olarak bilinen alanın geçmişi, şehrin gelişimine damga vurmuştur. Eski hal binasının yıkılarak yerine yapılan park, kafeler ve sosyal alanlar, burayı yıllarca kentin buluşma noktası hâline getirmiştir.
Resmî olarak meydanın adı Hüseyin Baştuz Meydanı olsa da halkın kullandığı isim bellidir: Zağnos Paşa.
Tam da bu nedenle şu soru haklı bir şekilde gündeme geliyor: Böylesine tarihî bir mekânın adı neden İsmet İnönü yapılsın da Zağnos Paşa yapılmasın?
Bu sorunun cevabı, ne yazık ki tarihî kişiliklerden çok siyasetin içinde saklı.
Üstelik son yıllarda sıkça gördüğümüz bir tablo bu: Osmanlı ile Cumhuriyet’i, padişahlarla millî mücadele kahramanlarını karşı karşıya getirmek… Tarihin iki büyük dönemini ayrıştırarak toplumu kutuplaştırmaya çalışan bir anlayış, köklü Türk tarihine yapılabilecek en büyük haksızlıklardan biridir.
Fatih Sultan Mehmet de bizimdir, onun yetişmesinde büyük emeği olan lalası Zağnos Paşa da… Kurtuluş Savaşı’nın Batı Cephesi komutanı, Cumhuriyet’in ikinci adamı İsmet İnönü de bu milletin ortak değeridir.
Bu isimler birbirlerinin alternatifi değil; aynı tarihî zincirin farklı ama tamamlayıcı halkalarıdır.
Dolayısıyla CHP’nin yapması gereken, gerilimi büyütecek adımlar atmak değil; bu yanlışı düzeltmektir. Önerge geri çekilmeli, meydanın adı zaten halkın gönlünde yer ettiği şekliyle “Zağnos Paşa Meydanı” olarak resmileştirilmelidir.
İsmet İnönü’nün adı ise Balıkesir’e kazandırılacak yeni bir kültür merkezi, park ya da meydanda yaşatılabilir.
Tarih kişisel veya siyasi hesapların malzemesi olamaz.
Şehirlerin hafızasına sahip çıkmak, geçmişle bugünü kavga ettirmek değil; birleştirmektir.
